Programma 6 Sociaal domein

Opvang Oekraïense ontheemden
Wij leveren sinds de oorlog in Oekraïne een grote inspanning om Oekraïense ontheemden op een waardige manier op te vangen. Nadat zij in eerste instantie werden opgevangen in hotels, is er sinds april 2022 een langdurige opvanglocatie in Rivium. Inmiddels verblijven hier ongeveer 250 ontheemden. Ook verblijven er ongeveer 100 ontheemden bij gastgezinnen in Capelle. Naast de huisvesting op Rivium organiseren wij, met onze partners, sociale voorzieningen voor de Oekraïners – van toegang tot onderwijs, sport, cultuur, huis- en tandarts, tot het verstrekken van leefgeld en het ondersteunen bij doorstroom naar (tijdelijk) werk. Hierbij richten we ons meer en meer op deelname aan de Capelse samenleving en sluiten wij zoveel mogelijk aan bij bestaande maatschappelijke initiatieven. Het is de verwachting dat onze inzet ten minste nog het gehele jaar 2023 wordt voortgezet.

Opvang asielzoekers locatie Barbizonlaan
Sinds begin maart 2023 worden voor de duur van vier maanden maximaal 30 asielzoekers opgevangen in Barbizonlaan 50. De gemeente organiseert toegang tot onderwijs, en zoekt net als in geval van de Oekraïners aansluiting bij bestaande maatschappelijke initiatieven. Financiering voor locatie en personeel loopt rechtstreeks via het Rijk naar de VRR en het COA. 

De wijzigingsvoorstellen van programma 6A staan hieronder weergegeven. 

Opvang ontheemden Oekraïne huisvestingskosten - Onvermijdelijk
Lasten / Baten: N 6.400/ V 6.400
Kasstroom: N 6.400/ V 6.400

De kosten voor huisvesting en sociale voorzieningen worden in beginsel volledig vergoed door het Rijk. Op basis van de huidige aantallen opvangplekken verwachten we over 2023  8 ,4 miljoen euro bij het Rijk te declareren en ook te gaan uitgeven t.b.v. huisvesting, sociale voorzieningen en participatie. In de begroting 2023 is uitgegaan van N 2.000/ V 2.000 lasten/baten.

Wij stellen u voor om de lasten/baten in de begroting te verhogen met N 6.400/ V 6.400 in  2023. 

Opvang asielzoekers Barbizonlaan - Onvermijdelijk 
Lasten / Baten: N 170/V 170
Kasstroom: N 170/V 170

Sinds begin maart 2023 worden voor de duur van vier maanden maximaal 30 asielzoekers opgevangen in Barbizonlaan 50. De gemeente organiseert toegang tot onderwijs, en zoekt net als in geval van de Oekraïners aansluiting bij bestaande maatschappelijke initiatieven. Financiering voor locatie en personeel loopt rechtstreeks via het Rijk naar de VRR en het COA. 

Wij stellen u voor de lasten/baten in de begroting te verhogen met N 170/ V 170 in 2023.

Financiële bestaanszekerheid
In de laatste maanden van 2022 heeft uw raad het onderwerp financiële bestaanszekerheid geagendeerd en ons college gevraagd om te komen met voorstellen waarin kaders zijn verwerkt om inwoners en verenigingen (c.a.) waar mogelijk en nodig financieel te ondersteunen. De voorbereiding en uitvoering van dit inmiddels vastgestelde beleidskader heeft en vraagt nog steeds veel tijd van de organisatie en heeft geleid tot her-prioritering van werkzaamheden. Dat heeft ertoe geleid dat voor 2023 geplande werkzaamheden zijn doorgeschoven naar 2024 (zie bijlage 'Wat doen we niet?', onderdeel programma 6B).

Verdubbeling taakstelling huisvesting statushouders
Wij verwachten, ten opzichte van 2022, een verdubbeling van de taakstelling huisvesting statushouders in 2023. Dat betekent dat de kosten voor de begeleiding bij de inburgering en de inkoop van inburgeringstrajecten zullen toenemen. Deze kosten worden gedeeltelijk gecompenseerd door het Rijk. Daarnaast heeft deze toename waarschijnlijk een hogere instroom in de bijstand tot gevolg. 

Hogere loonkosten Promen in 2023
De onlangs afgesloten cao-gemeenten gaat met terugwerkende kracht in per 02-01-2023. De loonstijging voor het personeel van Promen dat onder deze cao valt, ligt hoger dan waarmee Promen rekening heeft gehouden in het Ondernemingsplan 2023 . Promen tracht deze stijging op te vangen in de lopende begroting. In afstemming met Promen bepalen we bij de NJN of er eventueel aangeraamd moet worden. 

Inkorting aflostermijn Msnp
Per 1 januari 2024 wordt de termijn van de wettelijke schuldhulptrajecten (Wsnp) ingekort van 3 naar 1,5 jaar. Deze maatregel is om mensen met schuldenproblematiek sneller uit de schulden te helpen zodat ze eerder verder kunnen met hun leven. In navolging van deze aanpassing zal ook de termijn van de minnelijke schuldhulptrajecten (Mnsp) worden verkort van 3 naar 1,5 jaar. NVVK, VNG, Divosa en het ministerie van SZW roepen gemeenten op om vanaf 1 juli 2023 al te werken met de ingekorte Msnp-termijn; we geven gehoor aan deze oproep. Dit om te voorkomen dat mensen met schuldenproblematiek hun schuldhulptraject uitstellen en er veel verschillende werkwijzen ontstaan. Een overgangsregeling  voor reeds lopende schuldhulptrajecten is nog niet bekend. Mocht het Rijk geen goede overgangsregeling invoeren, kan de gemeente de kosten op zich nemen om alsnog te zorgen voor een aflosperiode van 1,5 jaar. Het financiële effect daarvan is waarschijnlijk kleiner dan € 100.000. We monitoren de verdere ontwikkelingen en komen zo nodig hierop terug in de Najaarsnota 2023 en/of bij de Begroting 2024. Met betrokken partijen (GR IJsselgemeenten Sociale Zaken en Welzijn Capelle) worden voorbereidingen getroffen voor een van soepele overgang naar de nieuwe termijn van 1,5 jaar.

Budget Energietoeslag 2023
Met Prinsjesdag 2022 heeft het kabinet de Energietoeslag 2023 aangekondigd, voor dezelfde doelgroep als in 2022 (huishoudens met een inkomen tot 120% van het wettelijk sociaal minimum) en opnieuw voor een bedrag van € 1.300 per huishouden. Gemeenten mochten in 2022 hiervan al een bedrag van € 500 uitkeren aan betreffende huishoudens en hebben daarvoor in 2022 ook al budget van het Rijk ontvangen. Voor Capelle gaat het om een bedrag van 1.809. Wij hebben bij de Najaarsnota 2022 aangeven om de Energietoeslag 2023 uit te voeren in 2023.
Bij de Najaarsnota 2022 (6B.7) heeft uw raad besloten om voor de uitvoering van de Energietoeslag 2023 de lasten in de Begroting 2023 te verhogen met N 6.000 en de baten te verhogen met V 6.000. Het Rijk heeft in 2022 ter dekking al een deel van het budget voor de Energietoeslag 2023 beschikbaar gesteld aan de gemeente. Via het jaarrekeningresultaat 2022 hebben wij dit bedrag aan de algemene reserve 2023 toegevoegd. De Voorjaarsnota 2023 bevat bij Programma 0 het voorstel om de algemene uitkering in 2023 met 1.809 te verlagen en het in 2022 ontvangen bedrag voor de energietoeslag 2023 ad 1.809 te onttrekken aan de algemene reserve. Via de meicirculaire 2023 stelt het Rijk aanvullende middelen beschikbaar. Dit gaat via een decentralisatie-uitkering in plaats van via de algemene uitkering zoals voor de Energietoeslag 2022. Zo wil het Rijk de verdeling van het budget beter laten aansluiten bij de kosten. Er wordt € 25 miljoen uit het gemeentefonds gehaald voor een vangnetregeling voor gemeenten die tekort komen aan de toekenning van de energietoelage. Het wetsvoorstel Energietoeslag 2023 wordt naar verwachting in juni 2023 vastgesteld. Wij zullen op basis daarvan daarna de beleidsregels voor de Energietoeslag 2023 vaststellen. Via de collegebrief houden wij u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen. 

De wijzigingsvoorstellen van programma 6B staan hieronder weergegeven.

Participatiebudget - Onvermijdelijk

Lasten / Baten: N 180 vanaf  2023
Kasstroom: N 180 vanaf 2023

Met het participatiebudget worden de kosten voor de re-integratievoorzieningen gericht op arbeidsinschakeling betaald. Uit dit budget worden onder andere de kosten voor de Opstapbanen voor klanten met een lange afstand tot de arbeidsmarkt betaald. Dit is een speerpunt uit het coalitieakkoord 2022- 2026.

In de collegevergadering van 9 mei 2023 is het Jaarplan 2023 van de GR IJsselgemeenten afdeling Sociale Zaken behandeld.

De GR IJsselgemeenten prognosticeert in dit  jaarplan een tekort van N180 op het participatiebudget. Het tekort wordt veroorzaakt doordat de groep klanten met een arbeidsbeperking groeit en omdat een steeds groter deel van de uitkeringsgerechtigden een lange afstand tot de arbeidsmarkt heeft. Voor beide groepen geldt dat de begeleiding en de trajecten langer en intensiever zijn en daarmee kostbaarder.  Bovendien stijgen de kosten voor de inkoop van beschut werk bij Promen.

Wij stellen u voor om de lasten in de begroting met ingang van 2023 structureel te verhogen met N 180.   

Titel - Verhoging budget bijzondere bijstand - Onvermijdelijk 
Lasten / Baten: N 120 vanaf 2023
Kasstroom: N 120 vanaf 2023 

Uit het jaarplan 2023  van de GR IJsselgemeenten afdeling Sociale Zaken blijkt dat wij hogere kosten voor de uitgaven voor bijzondere bijstand kunnen verwachten in 2023.  De verhoging wordt veroorzaakt door divers gebruik van de bijzondere bijstand, onder andere de bijzondere bijstand op sociaal medische indicatie. 

De kosten zijn onvermijdelijk omdat de  bijzondere bijstand een open einde regeling is; inwoners hebben recht op bijzondere bijstand als zij voldoen aan de criteria waaronder de inkomensgrens van 110% van de bijstandsnorm.   

Wij stellen u voor om de lasten in de begroting met ingang van 2023 structureel te verhogen met N 120. 

Aanpak financiële bestaanszekerheid 2023 en reserve Noodfonds Capelle -  Beleidskeuze
Baten:  V 83 in 2023
Kasstroom: Geen

Voor een aantal activiteiten voor de aanpak van de financiële bestaanszekerheid in 2023 heeft de gemeenteraad op 19 december 2022 (raadsbesluit 980683) een budget beschikbaar gesteld van N 213 en 13 februari 2023 (raadsbesluit 1041421) een budget van N 2.000. Het budget is deels voor de eerste helft 2023 en deels voor heel 2023. Voor de dekking van de kosten van de aanpak financiële bestaanszekerheid zijn de volgende punten van belang:
a.    Bij het raadsbesluit van 13 februari 2023 heeft uw raad het amendement ‘Fashioncheque’ aangenomen om kinderen uit gezinnen met een inkomen tot 120% van het bijstandsniveau met een toekenning van de energietoeslag 2022 te voorzien ven een kleding bon of bedrag op rekening ter waarde van € 100 per kind. De dekking van de totale verwachte kosten van N 300 moet ten laste komen van het vrije saldo van de Begroting 2023. Dit bedrag moet nog verwerkt worden in de begroting 2023.
b.    Bij het raadsbesluit van 13 februari 2023 heeft uw raad besloten om N 30 beschikbaar te stellen voor intensivering van de communicatie en dit bedrag ten laste te laten komen van het vrije saldo van de Begroting 2023. Dit bedrag moet nog verwerkt worden in de begroting 2023.
c.    De Van Cappellen Stichting heeft per brief van 16 februari 2023 (documentnummer 1096812) aangegeven dat wij voor aantal activiteiten voor de aanpak financiële bestaanszekerheid de reserve Noodhulp Capelle als dekking mogen inzetten voor een bedrag van V 83. 
d.    Het Rijk komt bij de Meicirculaire 2023 met de eerste vaststelling van de bijdrage per gemeente in het kader van de structurele compensatie voor inflatiekosten voor maatschappelijke organisaties. Deze compensatie is tevens bedoeld om eventuele structurele kostenstijgingen van de gemeentelijke organisatie op te vangen.
e.    Voor gratis schoolmaaltijden voor leerlingen is er per 29 maart een landelijke regeling waarvoor basisscholen en middelbare scholen zich kunnen aanmelden. Dat zijn scholen waarvan 30% of meer van de leerlingen uit een gezin komt met een laag inkomen. In het tweede kwartaal 2023 is naar verwachting duidelijk welke Capelse scholen van dit aanbod gebruik maken. Wij gaan in gesprek met de  deelnemende scholen om nadere afspraken te maken over de financiële bijdrage van de gemeente aan het lokale ’10-uurtje’ (onderdeel van de aanpak financiële bestaanszekerheid).

Een aantal activiteiten voor de eerste helft 2023 is voordeliger uitgevoerd. Ook lijkt de situatie rondom de financiële bestaanszekerheid in de eerste maanden van 2023 in het algemeen niet zodanig verder verzwaard dat extra lokale maatregelen nodig zijn. Voor de uitvoering van de door uw raad vastgestelde activiteiten voor 2023 is daarom vooralsnog geen extra budget nodig, en verwachten wij de lasten van de Fashioncheque en de intensivering van de communicatie (samen 330) gedekt kan worden uit het beschikbare budget van N 2.000. Volgens afspraak met uw raad stemmen wij gedurende het jaar regelmatig met u af of aanvullende maatregelen zijn en/of aanvullend budget nodig is. Zo nodig doen we bij de Najaarsnota 2023 een aanvullend voorstel. Via een separate voortgangsrapportage in het tweede kwartaal 2023 hebben wij uw raad geïnformeerd over de stand van zaken van de aanpak financiële bestaanszekerheid, inclusief een bestedingsoverzicht.

Wij stellen u voor:
a. de lasten N 300 voor de uitvoering in 2023 van het amendement ‘Fashioncheque’ te dekken uit beschikbare budget N. 2.000;
b. de lasten N 30 voor de intensivering van de communicatie in 2023 te dekken uit beschikbare budget N. 2.000;
c.  om voor 2023 vooralsnog geen extra budget beschikbaar te stellen voor de aanpak financiële bestaanszekerheid en zo nodig bij de Najaarsnota 2023 een aanvullend voorstel te doen;
d. voor dekking van de lasten financiële bestaanszekerheid in 2023 een bedrag van V 83 ten laste te brengen van de reserve Noodfonds Capelle;
e. de bijdrage van het Rijk bij haar Voorjaarsnota 2023 voor eventuele structurele compensatie van inflatiekosten voor maatschappelijke organisaties en de gemeentelijke organisatie mee te nemen bij de afwegingen in de aanloop naar de Begroting 2024 en de Najaarsnota 2023.

Sport en bewegen in de buurt jeugd - Beleidskeuze
Lasten / Baten: V 40/ N 40 in 2023 en N 40/ V 40 in 2024
Kasstroom: V40 in 2023 en N40 in 2024

Bij de Najaarsnota 2022 heeft uw raad via de reserve eenmalige uitgaven een budget van 100 overgeheveld van 2022 naar 2023 (voorstel 6B.9 Jeugdfonds Sport & Cultuur). Een bedrag van 80 hiervan is bedoeld voor 2023 voor extra sport- en cultuuractiviteiten in de buurt voor kinderen en jongeren uit huishoudens met een laaginkomen. Sportief Capelle heeft aangegeven dit budget in te willen zetten voor een sport- en beweegprogramma voor 2023 en 2024. Dit in nauwe samenwerking met Welzijn Capelle en het Jeugdfonds Sport & Cultuur, waarbij een belangrijke rol is voor jongeren uit de doelgroep bij de organisatie en uitvoering van de activiteiten. 

Wij stellen u voor om de lasten in de begroting aan te passen met  V/N 40 in 2023 en N/V 40 in 2024  en dit budget  over te hevelen van 2023 naar 2024 middels de reserve eenmalige uitgaven.

Werkvoorraad Wmo
Het aantal meldingen bij de Wmo is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Er zijn maatregelen genomen voor beheersing van de werkvoorraad en het terugdringen van de afhandeltermijnen. De maatregelen hebben betrekking op het aanpassen van werkprocessen, de doorontwikkeling van het ICT- gebruikerssysteem en inzet op digitalisering van processen. Wij zijn dan ook verheugd te melden dat met alle inzet een beheersbare werkvoorraad is ontstaan. De Capellenaar heeft nu binnen 2 weken (was begin 2022 gemiddeld 12 weken) een gesprek met een Wmo-consulent.

De wijzigingsvoorstellen van programma 6C staan hieronder weergegeven. 

Verkoop Wmo- hulpmiddelen - onvermijdelijk
Baten: V 218 eenmalig in 2023
Kasstroom:  V 218 eenmalig in 2023

Op 29 maart 2022 is besloten over te gaan tot een Europese aanbesteding voor Wmo-hulpmiddelen (BBV 945445). In de afgesloten raamovereenkomst met de twee gegunde hulpmiddelenleveranciers is vastgelegd dat wanneer een hulpmiddel wordt ingenomen, de leverancier eigenaar wordt van het hulpmiddel en de gemeente een vastgestelde vergoeding ontvangt voor deze verkoop. De gemeente heeft sinds de start van de Wet voorzieningen gehandicapten de beschikking gehad over een depot aan hulpmiddelen. De gemeente is eigenaar van deze hulpmiddelen. Met het aangaan van de huidige raamovereenkomst verkoopt de gemeente de hulpmiddelen uit haar depot aan de gegunde hulpmiddelenleveranciers. Met de verkoop van de hulpmiddelen wordt een eenmalig voordeel ingeboekt van V 218. 

Wij stellen u voor om de baten in de begroting te verhogen met V 218 in 2023. 

NEA-indexering Wmo- en leerlingenvervoer - onvermijdelijk
Lasten: N 181 vanaf 2023
Kasstroom:  N 181 vanaf 2023

Conform de afgesloten overeenkomst met de vervoerder zijn de tarieven Wmo- en leerlingenvervoer per 1 januari 2023 met de NEA-indexering verhoogd. De vastgestelde NEA-indexering bedraagt 13,7%. In de begroting 2023 is reeds rekening gehouden met een indexeringspercentage van 3,5%. Nu de indexering 10,2% hoger uitvalt, vallen de kosten vanaf 2023 N 181 hoger uit.

Wij stellen u voor om de lasten in de begroting te verhogen met N 181 structureel vanaf 2023. 

De wijzigingen zijn cijfermatig verwerkt op de betreffende programma's, maar komen daar niet meer als separate voorstellen terug. Dit voorstel raakt de volgende programma's:

Voortgang Hervormingsagenda Jeugd en regionale en lokale opgave
Op het moment van opstellen van deze voorjaarsnota is de verwachting dat de landelijke Hervormingsagenda Jeugd 2022-2028 (hierna: hervormingsagenda) op 14 juni 2023 aan de gemeenten ter instemming voorligt in de buitengewone algemene ledenvergadering van de VNG. In de hervormingsagenda zijn maatregelen opgenomen die moeten leiden tot betere en tijdige zorg en ondersteuning en een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel. 

De hervormingsagenda gaat gepaard met een taakstelling voor de gemeenten. De taakstelling voor Capelle is reeds financieel vertaald in onze meerjarenbegroting (voorstellen 6D.4 Begroting 2022, 6D.4 Voorjaarsnota 2022, voorstel 6 D.2 Begroting 2023). Wel heeft de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond (verder GRJR) bij het Rijk het signaal afgegeven dat er twijfels zijn bij de (volledige) haalbaarheid van de besparingen die gepaard gaan met de hervormingsagenda omdat deze niet synchroon lopen met de snelheid waarmee maatregelen daadwerkelijk effect kunnen hebben. Zodra de hervormingsagenda is vastgesteld zullen wij de impact hiervan opnemen in de begroting 2024.

De wijzigingsvoorstellen van programma 6D staan hieronder weergegeven. 

Stichting Jeugd en Gezin (CJG)  - Onvermijdelijk 
Lasten: N 422 structureel vanaf 2023
Kasstroom: N 422 structureel vanaf 2023

Uit de jaarrekening 2022 van het CJG komt een nadelig structureel effect van 382, als gevolg van gestegen zorgkosten. Dit structurele effect is niet opgenomen in de door het CJG aangepaste begroting 2023. Bovenop deze gestegen zorgkosten zijn tevens door inflatie gestegen huisvestingskosten en ICT kosten niet opgenomen in aangepaste begroting 2023 van het CJG, bij elkaar een effect van N 238. Ten opzichte van de door de Raad vastgestelde begroting 2023 leidt dit tot een nadelig effect van 422.   

Wij stellen u voor om de lasten in de begroting te verhogen met N 422  vanaf 2023.

Consequenties uit 1e ontwerpbegroting 2023 GRJR  - Onvermijdelijk 
Lasten : N 42 in 2023 
Kasstroom: N 42 in 2023

Hogere inleg naar aanleiding van de jaareindeverwachting (JEV) 2022 GRJR
Uit de jaareindeverwachting (JEV) 2022 van de GRJR blijkt een overschrijding van € 22,1 miljoen (prognose). Dit is € 5 miljoen meer dan bij de tweede bestuursrapportage werd verwacht. Het tekort wordt grotendeels veroorzaakt door verschuiving van de kosten van buiten de regio naar gemeenten in regio Rijnmond als gevolg van het aanpassen van het woonplaatsbeginsel; dit effect was vooraf veel kleiner ingeschat. Daarbij komt nog de kostenstijging door inflatie, de te lage inschatting over de ontwikkeling van het gebruik en de toename van de complexiteit van de zorgvraag. Voor het aandeel van gemeente Capelle aan den IJssel betekent dit een hogere bijdrage voor de GRJR in 2023  van N 562. Omdat wij in onze begroting 2023 al rekening hadden gehouden met een stijging van de zorgkosten is het effect van het nadeel van 562 ten opzichte van onze begroting N42. De structurele effecten nemen wij mee in de begroting 2024.