Aanbiedingsbrief

Aan: De leden van de raad van de gemeente CAPELLE AAN DEN IJSSEL

Datum: 25 mei 2022

Betreft: Aanbiedingsbrief Jaarstukken 2021

Geachte dames en heren,

Hierbij ontvangt u het Jaarverslag en de Jaarrekening 2021. De verantwoording van het college over het afgelopen jaar waarin wij u de belangrijkste beleidsresultaten en financiële resultaten presenteren bij de plannen van de Programmabegroting 2021.

Ten tijde van het aanbieden van deze jaarstukken lijkt corona een minder prominente plek in de maatschappij in te nemen, maar de gevolgen ervan zijn nog altijd merkbaar. 2021 was, net zoals 2020, een jaar dat voor een groot deel in het teken heeft gestaan van corona. In 2021 zijn we gestart met het uitvoeren van de maatregelen uit het ‘Actieplan corona: samen sterker’. We doen dit voor en met de Capellenaar, onze sociaal-maatschappelijke partners en Capelse ondernemers. In 2022 gaan we verder met het uitvoeren van deze maatregelen. 

Met de aantrekkende economie is het voor ons lastig gebleken om in de krappe arbeidsmarkt het juiste personeel te vinden en vast te houden. We hebben in 2021 stappen gemaakt op het gebied van recruitment en arbeidsmarktcommunicatie. Desalniettemin is in deze jaarstukken zichtbaar dat de gepleegde inhuur in 2021 hoger is dan in eerdere jaren. Wij zetten ons in om vast personeel te werven op vaste formatieplekken. Waar dit niet (snel genoeg) lukt, huren we in. 

Ondanks de personele krapte is het ons toch gelukt een groot deel van de in de Begroting 2021 opgenomen doelen te realiseren. Een deel van de doelen hebben we ook niet gerealiseerd en realiseren we op een later moment of hebben we al in de eerste maanden van 2022 gerealiseerd. Wij zijn trots op wat we met elkaar voor elkaar hebben gekregen in 2021 en zien met vertrouwen de toekomst tegemoet. Tegelijkertijd constateren we dat we nu ook weer een volgende crisis met elkaar te managen hebben, de toestroom van de vluchtelingen uit Oekraïne. Ook dat gaat gepaard met de nodige bestuurlijke en ambtelijke inzet. 

1. Beleidsinhoudelijke verantwoording 2021
In het coalitieakkoord 2018 - 2022 “Met het oog op morgen” hebben we als college onze ambities en uit te werken plannen beschreven. Beknopt leggen wij hierbij een beleidsinhoudelijke verantwoording over 2021 af, met - waar nodig - een doorkijk naar de toekomst. Bij de verschillende programma's in het jaarverslag vindt u meer informatie.

Bestuur en organisatie
Met de raadswerkgroep burgerparticipatie is in 2021 hard gewerkt aan de ontwikkeling van een beleidsvisie en verordening over participatie. Deze vastgestelde mijlpalen geven meer duidelijkheid over hoe we in Capelle omgaan met inspraak en initiatieven in de samenleving. De arbeidsmarkt stond ook in 2021 weer enorm onder druk. Daarom is in 2021 begonnen met een versteviging van de positie van onze gemeente op de arbeidsmarkt. Mede door corona is de werkdruk voor de ambtelijke organisatie erg hoog geweest. Ondanks dat is veel dienstverlening op het reguliere niveau doorgegaan.
Eind 2021 is door de raad besloten het Denk & Doe Mee Fonds door te zetten in 2022 en te evalueren. Op basis van de evaluatie kan de nieuwe raad in 2022 besluiten over eventueel vervolg van het fonds.
Op basis van het rekenkamerrapport Grip op Inkoop zijn verschillende acties ingezet om het inkoopproces verder te verbeteren. De raad is meegenomen in het plan van aanpak en middels de collegebrief op de hoogte gehouden van de vorderingen hierin.
De uitkomsten van de eind 2021 uitgevoerde bewonersenquête worden in het tweede kwartaal van 2022 verwacht. 

De corona-pandemie heeft veel impact gehad op de organisatie. De wijze waarop we (samen)werken is ingrijpend veranderd. Dit zorgde voor forse aanpassingen in onze dienstverlening en in ons gedrag. De aanpassingen hebben tijd, capaciteit en daarmee zeker ook geld gekost. Zonder compleet te zijn kan genoemd worden:

• inrichting van de bedrijfspanden zodat er op een veilige manier gewerkt en vergaderd kan worden;
• extra aandacht voor hygiëne door het beschikbaar stellen van o.a. desinfectiemiddelen extra schoonmaak;
• beschikbaar stellen van hulpmiddelen zoals bijv. beeldschermen, toetsenborden, bureaustoelen vanwege het volledig digitaal (thuis)werken.

Daarnaast is sporthal Schenkel ingericht als vaccinatielocatie. Dit project is i.s.m. het CJG Capelle, Sportief Capelle en de GGD uitgevoerd. Na een onderbreking van een paar maanden is deze hal opnieuw ingericht als vaccinatielocatie en in gebruik genomen.
Huurders van ons vastgoed die hun huurverplichtingen als gevolg van de corona-maatregelen niet meer konden voldoen konden een beroep doen op een coulanceregeling. Zes huurders hebben hiervan gebruik gemaakt en een aanvraag ingediend. Hiervan zijn vier aanvragen gehonoreerd. 
Ook in 2022 zal de corona-pandemie voor onze organisatie merkbaar zijn. 
We gaan onze huisvestingsbehoefte van onze bedrijfspanden herijken (bezetting na-corona). Daarnaast wordt een sporthaldeel van Sportcomplex Aquapelle ingericht als vaccinatielocatie.

Zorg
In oktober zijn twee Digitaalpunten in de wijk geopend. Dit is een samenwerking tussen meerdere Capelse partijen waaronder de bibliotheek, gemeente en stichting Taalcoaching met als doel laagtaligen bereiken.

Het Capels Lokaal Sportakkoord is de komende jaren een doorlopend proces. In 2020 is gestart met drie deelakkoorden (Welzijn, Sport, Onderwijs) die samen het Capels Lokaal Sportakkoord vormen. In 2021 is het doorontwikkeld en een nieuw deelakkoord opgezet: het bevorderen van een gezonde leefstijl door middel van een gecombineerde leefstijl interventie.  
In 2021 vonden verscheidene culturele activiteiten plaats. Voor de uitvoering waren cultuuraanbieders steeds afhankelijk van de geldende coronamaatregelen. De Cultuurshock 2021 is in overleg met de scholen verplaatst naar 2022.

Het bijstandsbestand is ondanks de coronacrisis verder gedaald in 2021. Het aantal uitkeringen per eind 2021 daalde ten opzichte van de stand per eind 2020 met 5,5% van 1.857 naar 1.754.  In totaal zijn er 307 inwoners uitgestroomd naar regulier werk, 20 inwoners naar beschut werk, 36 inwoners naar een garantiebaan en 18 inwoners naar een scholingstraject. 

De Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) is verlengd tot 31 december 2021. Een klein aantal van de Capellenaren die eerder gebruik maakten van de TONK vroeg deze nogmaals aan in de laatste periode tot 31 december. Er waren slechts 6 nieuwe aanvragers die nog voor het eerst gebruik maakten van de TONK. De verlenging bewees daarmee zijn waarde, maar leidde niet tot een noodzaak om nogmaals over te gaan tot verlenging in 2022. Dit ligt in lijn met het landelijke beeld. 
Ook de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers liep af per 1 oktober 2021. Om ZZP-ers die nog steun nodig hadden tegemoet te komen, werd het Besluit Bijstand Zelfstandigen tijdelijk versoepeld. In het laatste kwartaal van 2021 werden 82 aanvragen gedaan. De versoepelde regeling loopt door in 2022. 

Het meldpunt Kinderopvangtoeslag heeft  gedupeerden van de toeslagenaffaire ondersteund. In 2021 zijn alle Capellenaren die zich bij de Belastingdienst hebben aangemeld persoonlijk benaderd met een brief en later eventueel telefonisch. Half februari 2022 waren in Capelle aan den IJssel 665 (potentieel) gedupeerden, exclusief toeslagpartners, waarvan de gemeente 320 personen (peildatum 22-02-2022) heeft bereikt. De ondersteuning aan de gedupeerden vindt plaats door het meldpunt Kinderopvangtoeslag in samenwerking met Stichting Welzijn Capelle. 

Jeugd
De corona-pandemie heeft veel impact (gehad) op  kinderen en jongeren. Het gaat niet alleen om leerachterstanden, maar ook om negatieve effecten op de sociaal-emotionele ontwikkeling, de identiteitsvorming en de mentale en fysieke gezondheid van de jeugd. In het kader van het Nationaal Programma Onderwijs van de Rijksoverheid hebben wij een uitvoeringsplan opgesteld. Deze coronagelden die voor dit plan in 2021 zijn ontvangen, worden uitgegeven aan maatregelen die zich richten op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en jongeren, de mentale en fysieke gezondheid van kinderen en jongeren en extra inzet op cultuur en sport.

Ook in 2021 is door GR Jeugdhulp Rijnmond voortdurend bij het Rijk aangedrongen op structureel voldoende financiering voor het kunnen bieden van jeugdzorg volgend uit de Jeugdwet. Landelijk is een Hervormingsagenda Jeugd opgesteld om structurele wijzigingen in het stelsel te realiseren ten behoeve van een betere beheersing alsook een daling op de uitgaven. Door de leden van de VNG is de uitwerking van de Hervormingsagenda begin 2022 opgeschort. Van het nieuwe kabinet is gevraagd te onderschrijven, dat de extra bezuiniging in het coalitieakkoord niet ten laste komt van kwetsbare kinderen en dat dit niet wordt afgewenteld op gemeenten. Ook verwachten de gemeenten van het kabinet dat deze de uitspraak van de Commissie van Wijzen respecteert en dus zorgt voor een adequate compensatie van gemeenten voor de feitelijke uitgaven op het gebied van jeugdhulp.
Lokaal wordt in 2022 door Capelle een onderzoek gedaan naar de doelmatigheid en efficiëncy om inkomsten en uitgaven met elkaar in overeenstemming te brengen. 

De in de begroting 2021 opgenomen taakstelling voor de GRJR ad 148 is in 2021 niet gerealiseerd. Ook voor 2022 is de verwachting dat de taakstelling niet gerealiseerd gaat worden. We zijn regionaal in gesprek met de GRJR over de verdere uitwerking van de hervormingsagenda en op welke wijze hier op een adequate wijze invulling aan gegeven kan worden. Hierbij betrekken we ook het CJG. Ook is, ondanks de inzet van extra middelen, zowel lokaal als regionaal, in 2021 sprake geweest van een wachtlijst. 

Veiligheid
In 2021 is de concept ontwikkelagenda van de VRR opgesteld. Dit vormt een belangrijk herijking van het dienstverleningsniveau voor onze fysieke veiligheid in Capelle aan den IJssel. Sinds de oprichting is hier nagenoeg niets meer aan veranderd, terwijl er veel maatschappelijke ontwikkelingen zijn geweest waarop de VRR heeft moeten meebewegen. De definitieve besluitvorming hierover en de doorwerking daarvan in de Capelse begroting volgt in 2022. Onder andere als gevolg van de corona ontwikkelingen heeft de focus van de inzet vanuit Veiligheid veel gelegen in woonoverlast en jeugd. Daarnaast hebben enkele grote branden flinke impact gehad op Capelse inwoners en ondernemers. De aanpak daarvan is goed geëvalueerd.

Bouwen en wonen
In december 2021 is de nieuwe basisschool “De Olijfboom” en gymnastieklokaal opgeleverd en door de gefuseerde basisscholen Eben Haezer en Rehoboth in gebruik genomen.

In Capelle investeren we samen met maatschappelijke instellingen en marktpartijen vele miljoenen in diverse projecten, zo ook in 2021. Deze projecten helpen om de woningnood te bestrijden. Vorig jaar zijn bijvoorbeeld de nieuwbouw van PostNL en Amandelhof opgeleverd. De bouw- en grondwerkzaamheden zijn gestart in de Hoven, de Blinkert en IJsselpark. In Rivium is doorgewerkt aan de planvorming en werken we met behulp van de totaalcompositie de gebiedsontwikkeling verder uit. En voor de investeringen in de toekomst zijn belangrijke besluiten genomen voor de Florabuurt en Stadsplein.
Plannen en projecten veranderen de omgeving en kunnen de buurt beroeren. Dat hebben we gemerkt bij de besluitvorming rondom de Florabuurt, studentenhuisvesting in Fascinatio, de Kerklaan en het bouwplan in de Mient. Een intensief participatieproces garandeert geen 100% tevredenheid. De belangen van nieuwe Capellenaren moeten zich verenigen met die van de huidige bewoners en we investeren aanzienlijke tijd en geld in participatie en het afwegen van deze belangen. Desondanks merken we dat de projecten voor beroering kunnen zorgen in de samenleving. Onze inzet blijft de belangen zo goed mogelijk te verbinden.
Ook het ruimtelijk beleid is vernieuwd met bijvoorbeeld het Parkeerbeleid en het programma Mobiliteit. We zijn aan de slag gegaan met de 3e Buurtbus die nu rijdt. De gemeente staat eigenaren en huurders bij die hun woningen willen verduurzamen middels de Regeling Reductie Energiegebruik Woningen.

Buitenruimte, verkeer en vervoer
Vanwege de energie- grondstoffen- en Oekraïne-crisis is in veel sectoren sprake van sterk stijgende prijzen. Dit is ook te merken in onze investeringen (projecten) in de buitenruimte maar ook in het dagelijkse onderhoud van de buitenruimte. Dit geldt ook voor onze afvalstromen. Naast de prijsstijging is de arbeidsmarkt gespannen en lastig om technisch gekwalificeerd personeel te vinden om onze benodigde capaciteit op orde te houden. Desondanks zijn we volop bezig met grote investeringen in onze gemeente. Dit heeft, in combinatie met de feitelijke werk voorraad aan projecten en het maximale absorptievermogen van de stad aan projecten die gelijktijdig kunnen worden uitgevoerd, geleid tot afvlakken van de hoeveelheid projecten die we kunnen voorbereiden en uitvoeren. 

In 2021 zijn 25 prestaties (activiteiten/maatregelen/wat hebben we gedaan) voltooid en zijn 39 prestaties going concern. Er zijn 27 prestaties oranje gelabeld wat betekent dat we deze prestaties niet in 2021 hebben afgerond maar afronden (of al hebben afgerond) in 2022. Dit aantal is vrijwel gelijk aan 2019 (25) en 2020 (29). De redenen voor het nog niet realiseren van deze prestaties zijn divers, waarbij corona ook een rol had. Twee prestaties hebben we niet uitgevoerd en gaan we ook niet meer uitvoeren (rood). Voor een inhoudelijke toelichting op de prestaties verwijzen wij naar het jaarverslag. 

2. Financiële verantwoording

Financieel resultaat
In de Jaarrekening 2021 presenteren wij een voordelig gerealiseerd resultaat van V 13.114. Wij stellen u voor om  het resultaat toe te voegen aan de algemene reserve. Dit resultaat is hoger dan het geprognosticeerde resultaat van V 8.384 bij de Najaarsnota 2021.

Afwijkingen ten opzichte van de begroting
Op elk programma zijn er afwijkingen in positieve of negatieve zin ten opzichte van de begroting. Deze zijn verder toegelicht in het jaarverslag. De netto afwijkingen, dus na reservemutaties en saldering van de baten en lasten, groter dan 250K zijn:

• Decembercirculaire 2021 (V 1.364);
• Vrijval van de voorziening APPA o.b.v. actuariële berekeningen (V 618);
• Straatreiniging (N 299);
• Isala (V 479);
• BUIG (V 1.149);
• Hulp bij het huishouden (V 343);
• Vervoersdiensten (V 343);
• Begeleiding inclusief PGB (V 341);
• Onttrekking voorziening riolering (N/V 355);
• Winstnemingen door aangepaste fasering en eindwaardes (N 889);
• Kwetsbare woningvoorraad (V253);
• Mutaties voorziening Verliesgevende complexen (N 1.115).

Risico’s
Op basis van de geïnventariseerde risico's en de kwantificering hiervan komt de weerstandscapaciteit uit op 3,8 wat ruim boven de norm van 1,0 is. Ten opzichte van de Begroting 2021 is dit een marginale daling (4,0). Er is in deze jaarstukken één nieuw risico ten opzichte van de Najaarsnota 2021. Er zijn geen risico's vervallen ten opzichte van de Najaarsnota 2021.

3. Financiële ratio’s en EMU-saldo

Het exploitatieresultaat hetgeen hierboven is toegelicht, is niet het enige middel om de financiële gezondheid van gemeenten te beoordelen. Er zijn bijvoorbeeld ook posten die niet meegenomen worden in dit saldo, maar wel tot feitelijke kosten leiden, zoals uitgaven in voorzieningen of investeringskredieten. Sinds een aantal jaar is het daarom voor gemeenten verplicht om financiële kengetallen te berekenen. Ook berekenen wij het EMU-saldo, dat een weergave is van de reguliere kasstromen. 

In de ontwikkeling van de financiële ratio's zien we de trend die we ook bij eerdere P&C-documenten zagen: de schuldquote neemt toe, de solvabiliteit neemt af en het EMU-saldo is negatief. Het jaarlijks volume van investeringskredieten is hoger dan de afschrijvingslasten en het resultaat is niet dusdanig positief om het verschil tussen beide te dekken. Ten aanzien van de onderstaande ratio’s is eveneens te concluderen dat dit positievere ratio’s zijn dan dat we oorspronkelijk begroot hadden bij de begroting, voorjaarsnota en najaarsnota. Dit is ook een trend die zich de afgelopen jaren laat zien. 

In de paragraaf Weerstandvermogen en Risicobeheersing wordt een nadere duiding van de verschillende financiële ratio's gegeven. Bij de Jaarstukken 2021 vallen alle ratio's in "Categorie  A minst risicovol" bij het hanteren van de signaleringswaarden van de provincie Zuid-Holland voor de ratio's. 

EMU-saldo
Het EMU-saldo heeft zich gedurende de begrotingsperiode 2021 als volgt ontwikkeld:

Het EMU-saldo geeft een indicatie van de feitelijke geldstromen van de gemeente. Volgens de Septembercirculaire 2021 zou deze niet nadeliger moeten zijn dan N 8.411, oftewel ons Capelse aandeel in het totale begrotingstekort van Nederland. Dit is echter geen harde norm, maar een indicatie. Uit de tabel blijkt dat wij hier aan hebben voldaan in 2021. Bij de Najaarsnota 2021 was de verwachting dat we hier niet aan zouden voldoen. Het verschil wordt enerzijds verklaard door het hogere resultaat voor reservemutaties dan begroot bij de Najaarsnota 2021 (+/+ € 6,3 mln.). Dit resultaat is verder toegelicht in de verschillende programma's. Daarnaast is er sprake van hogere mutatie in de voorzieningen van +/+ € 1,4 mln. Deze afwijking is eveneens verder toegelicht bij de programma's. Ook is er sprake van een grotere mutatie in de voorraden dan voorzien bij de Najaarsnota 2021 (-/- € 2,1 mln.). Tot slot is er sprake van een lager investeringsniveau dan begroot bij de Najaarsnota 2021 (+/+ € 14,7 mln.). De afwijkingen groter dan 250 zijn als volgt: verduurzaming en zonnepanelen (€ 0,5 mln.), zwembad (€ 0,4 mln.), vervoersknooppunt Rivium (€ 0,8 mln.), verhardingen (€ 1,1 mln.), riolering (€ 1,3 mln.), groen (€ 0,4 mln.), water (€ 0,3 mln.), civiel technische werken (€ 1,0 mln.) en VRI's (€ 0,7 mln.). Daarnaast is bij het opstellen van de Najaarsnota 2021 abusievelijk enkele investeringen toegerekend aan de jaarschijf 2021, waar deze uitgaven pas in latere jaren worden verwacht. 

Debt Service Coverage Ratio
De Debt Service Coverage Ratio heeft zich gedurende de begrotingsperiode 2021 als volgt ontwikkeld:

De Debt Service Coverage Ratio (DSCR) geeft een beeld van de plek die rente en aflossingen innemen in de begroting. De DSCR wordt als volgt berekend: (resultaat + afschrijving en rente) / (rente + aflossingen). Wanneer rente of aflossingen een relatief groot deel van de kasstromen uit maken, daalt deze waarde onder 1. Bij voorkeur is deze ratio boven de 1. Doordat het resultaat in 2021 hoger is dan verwacht bij de Najaarsnota 2021, is ook de DSCR hoger dan verwacht. Deze is over 2021 1,3.

Advies raadwerkgroep Structurele Investeringsruimte (SIR)
In april 2019 en mei 2020 heeft de raadswerkgroep SIR ten behoeve van de voorjaarsnota een advies uitgebracht. Voor de Voorjaarsnota 2021 is dit niet gedaan. We reflecteren hieronder op het laatst gegeven advies vanuit de raadswerkgroep SIR.

4. Controleverklaring
De accountant heeft de jaarstukken onderzocht in april en mei 2021. Er sprake van een zevental rechtmatigheidsfouten die allen raken aan het niet naleven van de Europese aanbestedingsregels met een omvang van 944. Deze fouten hebben wij zelf geconstateerd en zijn door de accountant bevestigd. Om deze reden heeft de accountant de steekproef moeten uitbreiden en is ten tijde van het vaststellen van de concept jaarstukken nog geen rapport van bevindingen gereed. De verwachting is dat deze gereed is voor de bespreking met de auditcommissie op 8 juni 2022, zoals wij ook hebben gecommuniceerd in de collegebrief van week 19. Op dit moment is de verwachting dat de accountant een goedkeurende verklaring zal afgeven.

5. Vervolgprocedure
U behandelt de Jaarstukken 2021 op 20 en 21 juni 2022 in de commissies en op 4 en 5 juli 2022 in de raad. De raad autoriseert de verantwoording op programmaniveau. De Jaarrekening 2021 en het Jaarverslag 2021 worden na vaststelling in de gemeenteraad naar onze toezichthouder de provincie Zuid-Holland gestuurd. 

6. Informatie en vragen
U kunt beleidsinhoudelijke en financieel-technische vragen stellen bij de afdeling Financiën via p&c@capelleaandenijssel.nl.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Hoogachtend,

Het college van burgemeester en wethouders van Capelle aan den IJssel,

De secretaris                                  De burgemeester

w.g.                                                 w.g.

A.L. Duijmaer van Twist                 mr. P. Oskam