Aanbiedingsbrief

Aan: De leden van de raad van de gemeente CAPELLE AAN DEN IJSSEL

Datum: 1 oktober 2021

Betreft: Aanbiedingsbrief Begroting 2022

Geachte dames en heren,

Hierbij bieden wij u ter vaststelling de Programmabegroting 2022 aan. Deze is opgesteld in een periode, waarin de coronapandemie nog grote impact heeft op de samenleving, ondanks de eerste stappen voorwaarts. De effecten van corona zijn op vele terreinen voelbaar en ook op de langere termijn nog lang niet volledig in beeld. Gelukkig laten de economie en de maatschappij grote veerkracht zien.

De Begroting 2022 is een solide, evenwichtige en sluitende begroting, waardoor er geen lastenverzwaring voor de Capellenaar nodig is. Ook kunnen we blijven investeren in de stad en de bewoners, met extra aandacht voor hen die het nodig hebben.

De coronacrisis heeft druk gezet op ieders leven, ook op het besturen van de stad. Op veel momenten hebben we ingrijpende beslissingen genomen en gewijzigde beleidskeuzes moeten maken. Nu is het zaak om (veer)krachtig en toekomstgericht door te gaan en sterk(er) uit de crisis te komen. Door de handen uit de mouwen te (blijven) steken en met vastberadenheid te werken aan een sociaal, veilig en duurzaam Capelle.
In deze conceptbegroting 2022 staan wij pal voor ons sociale beleid voor de Capellenaar, de Capelse ondernemers, onze verenigingen en sociaal maatschappelijke partners. In de laatste begroting voor de gemeenteraadverkiezingen (maart 2022) is het belangrijk om - naast het verder invulling geven aan de ambities uit het coalitieakkoord - ruimte te nemen om in de beleidskeuzes rekening te houden met de gevolgen van de coronapandemie. Voor de aanpak van deze pandemie-gevolgen heeft u inmiddels een concept plan ontvangen dat richting geeft aan herijking en extra inspanningen die daarvoor nodig zijn.

De impact van de coronamaatregelen is divers. Corona heeft ook bestaande maatschappelijke problemen nadrukkelijker blootgelegd. Daar hebben we oog voor en dat verwerken we in de beleidskeuzes. Bijvoorbeeld door fors te investeren in het terugbrengen van leer- en sociaal-emotionele achterstanden bij kinderen en jongeren. Voor jongeren willen wij het project Walhallab voortzetten zodat zij blijvend geactiveerd worden en perspectief geboden wordt voor de toekomst.
Ook is er bijzondere aandacht voor de financiële bestaanszekerheid van de Capellenaren. Bijvoorbeeld bij het integrale plan rondom financiële problemen, laaggeletterdheid, gezondheid en eenzaamheid. Een belangrijke groep hierbij zijn de kinderen in laaginkomenhuishoudens.
De Alliantie Samen Tegen Eenzaamheid gaat zich richten op de thema’s Jeugd en eenzaamheid, Verbuursamen en Kwetsbare Capellenaren en life-events.

Wij zijn ons uiteraard bewust van de moeilijkheden op de woningmarkt en we zijn dan ook op verschillende manieren aan het werk om deze markt weer meer in beweging te krijgen. Een belangrijke stap is dat we het ook voor Capellenaren mogelijk gaan maken om een starterslening af te sluiten. Daarmee kunnen starters net dat beetje extra lenen waardoor het kopen van een woning tot de mogelijkheden gaat behoren.

Voor het Programma Buitenruimte is het eerste programmadeel, het koersdocument, in afrondende fase en zal eind 2021 ter vaststelling aan u aangeboden worden. In 2022 starten we met live-wijktouren. Gebruikmakend van de bevindingen uit de touren worden de prioritering van maatregelen en de uitvoeringsparagraaf uitgewerkt. Daarna zal het programma buitenruimte (koersdocument en uitvoeringsparagraaf) eind 2022 aan u ter consultatie worden aangeboden.

In de Voorjaarsnota 2021 is besloten de hondenbelasting per 2022 af te schaffen. Dit komt dus niet meer terug in deze begroting.

Bovenstaande is slechts een deel van de beleidsinhoudelijke ontwikkelingen. Verder in deze aanbiedingsbief leest u uitgebreider over de voorgenomen plannen. We rekenen op uw steun voor deze keuzes om samen verder te werken aan een veerkrachtig Capelle aan den IJssel.

1. Beleidsinhoudelijke ontwikkelingen
Hoe willen wij besturen?

• We gaan aan de slag met de uitvoering van de door uw raad in november vast te stellen Visie Burgerparticipatie en Verordening participatie.
• In 2022 voeren we de buurtmonitor uit.
• De impact van de coronacrisis op onze samenleving en gemeente blijft een belangrijk aandachtspunt van bestuur en organisatie.
• In maart 2022 vinden gemeenteraadsverkiezingen plaats, waarna een nieuwe gemeenteraad wordt geïnstalleerd. Hieruit zal een nieuw college worden geformeerd dat in de loop van het kalenderjaar aantreedt.
• Het uitvoeringsbudget voor de verkiezingen is jarenlang niet geïndexeerd of marktconform het huidige prijspeil herzien. Om toekomstige verkiezingen goed te kunnen uitvoeren dient het uitvoeringsbudget ingaande 2022 verhoogd te worden.

Onze zorg

• De richtlijn van de AMvB (artikel 5.4) schrijft voor dat voor Wmo-diensten een reële kostprijs vastgesteld moet worden. Dit ter waarborging van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van diezelfde voorziening. Om hieraan te voldoen worden de tarieven voor Huishoudelijke Ondersteuning in 2022 verhoogd.
• De Alliantie tegen Eenzaamheid werkt in 2022 verder aan de aanpak van eenzaamheid. De thema's zijn: Jeugd en eenzaamheid, VerbuurSamen en Kwetsbare Capellenaren en life-events.
• In 2022 bepalen we de kaders voor een nieuw op te stellen Nota vrijwilligerswerk.

Onderwijs, sport, cultuur en vrije tijd

• In 2022 investeren we in aanzienlijk korte tijd flink in het onderwijs en het reduceren van leer- en sociaal-emotionele achterstanden bij kinderen op de basisschool (al dan niet ten gevolge van corona). We sluiten aan bij de meerjarenplannen van de scholen vanwege het Nationaal Programma Onderwijs.
• In januari 2022 wordt de nieuwe basisschool De Olijfboom in gebruik genomen.
• Eind 2021 starten we de evaluatie van de visie op sport en beweging en de cultuurnota. Afhankelijk van de uitkomsten hiervan wordt in 2022 nieuw beleid opgesteld of vindt een herijking van de nota plaats.
• In 2022 wordt vervolgonderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de functie van de kinderboerderij te verplaatsen.

Jeugd

• We doen een locatieonderzoek voor het openen van een KinderLab in Oostgaarde.
• Via het “Plan ter bestrijding van de effecten van de coronamaatregelen op jongeren” zetten we in op het tegengaan van eenzaamheid en depressie.
• Samen met de schoolbesturen continueren we de actieve inzet op het voorkomen en de-escaleren van agressief en ondermijnend gedrag in en rond de scholen.
• In 2022 starten we diverse interventies met betrekking tot het versterken gezond seksueel gedrag, een gezonde leefstijl en veilig gebruik van social media.
• Door een verschuiving van jeugdhulp van regionaal naar lokaal worden de percelen D (Daghulp) en E (Ambulante Jeugdhulp) overgeheveld van de GRJR naar het CJG.
• Door de verschuiving van jeugdhulp van regionaal naar lokaal voert met ingang van 2022 de GRJR geen drang meer uit. Deze taak is door het CJG doorontwikkeld naar de dienst Intensieve Hulp.
• Op 18 mei 2021 heeft de Commissie van Wijzen uitspraak gedaan en advies gegeven over het geschil tussen Rijk en gemeenten over de structurele financiering van de jeugdzorg. Op basis daarvan stelt het kabinet voor 2022 landelijk € 1,314 miljard via de Algemene Uitkering van het gemeentefonds beschikbaar. Voor onze gemeente is dit een bedrag van ruim € 5,8 miljoen, voor de jaren daarna t/m 2025 zijn de bedragen resp. € 3,5 miljoen, € 3,2 miljoen en € 2,9 miljoen.

Veiligheid

• In 2022 kan naar verwachting na de (acute) coronacrisis (opnieuw) worden ingezet op criminaliteit in de fysieke samenleving (High Impact Crimes).
• Daar komt na corona bij: de aanpak van digitale fraude (cybercrime).
• Regionaal is sprake van toename van messengeweld onder de jeugd; dit vraagt voor Capelle ook om een aanpak.
• In 2022 staat de actualisatie van het integraal veiligheidsbeleid op de agenda.
• De Veiligheidsregio rondt in 2022 haar ontwikkelagenda af, ambities die passen bij de huidige maatschappij worden vastgesteld, en daarna wordt de benodigde financiering bepaald.
• In 2022 en verder zal de aanpak van woonoverlast verder worden geprofessionaliseerd.

Duurzaamheid

• Een onderwerp dat de interesse heeft van jong en oud. De klimaatdoelstellingen zijn gesteld en de gemeente is voor een deel van deze doelstellingen aan zet om deze te realiseren. We gaan door met het stimuleren van zonnepanelen op daken, groene daken en het isoleren van gebouwen en besparen van energie. Samen met bedrijven en bewoners willen we de kansen op een circulaire economie verder onderzoeken.
  In 2022 onderzoeken we met onze partners voor de Florabuurt de mogelijkheden voor het inzetten op een warmtetransitie in dit gebied, onder de voorwaarde dat het woonlastenneutraal is voor de bewoners.

Bouwen en wonen

• Opstellen van een Plan voor Wonen op Maat waarin op basis van een afwegingskader, de verwachte vraagontwikkeling, huidige spreiding/concentratie van wonen met begeleiding in de wijken en de wensen en behoeften, gerichte keuzes per wijk worden gemaakt voor de periode 2022 tot en met 2025.
• Komen tot een programma Langer Thuis voor Capelle, met als doel dat oudere Capellenaren langer thuis wonen én kwaliteit van leven ervaren.
• Rivium vraagt als grootste project veel aandacht. De betrokkenheid van de marktpartijen bij deze ontwikkeling is en blijft groot en we zien dan ook een flinke inzet bij iedereen om deze toekomstgerichte moderne stadswijk tot werkelijkheid te maken. De Rekenkamer heeft een positief kritische rapportage over de governance van dit project opgesteld en de belangrijkste leerpunten daaruit worden verwerkt in een plan van aanpak om de gedane aanbevelingen voor het project te verwerken in de projectaanpak.
• Er komen nog steeds veel nieuwe initiatieven voor de stad op ons af. In de komende periode gaan we kijken welke van deze initiatieven tot uitvoering gebracht kunnen worden, waarbij we moeten zoeken naar een evenwicht tussen het afronden van lopende projecten en het opstarten van nieuwe projecten: gezien de druk op de arbeidsmarkt en de grote hoeveelheid werk die we al onderhanden hebben is het maken van de juiste keuzes hierin belangrijk.

Werk, Economie en bedrijfsleven

• Extra inzet van de FIP-methode (Frequent Intensief en Persoonlijk) en extra inzet op opleidingen en/ of beheersing van de Nederlandse taal voor Capellenaren, zodat zij stappen zetten op de participatieladder, richting werk of verdere activering.
• We stellen een integraal plan op voor het verstevigen van de verbindingen tussen de aanpak van financiële problematiek en terreinen als laaggeletterdheid, gezondheid en eenzaamheid. Speciale aandachtsgroep zijn kinderen in laaginkomenhuishoudens.
• We intensiveren de schuldenaanpak door de convenanten met organisaties die betalingsachterstanden melden uit te breiden en een aanpak voor jongeren met schulden te ontwikkelen.
• We zorgen ervoor dat we, met ingang van de nieuwe Wet inburgering per 1 januari 2022, iedere inburgeraar een zo passend mogelijk inburgeringstraject kunnen bieden.
• We gaan werken aan de voorbereiding van een nieuw Programma Economie.
• We blijven met veel aandacht kijken naar een duurzame inrichting van bedrijventerreinen, zoals in Capelle West.

Buitenruimte, verkeer en vervoer

• Voor het Programma Buitenruimte is uitwerken van de koers van het programma in afrondende fase. Dit koersdocument zal naar verwachting eind 2021 aan u ter consultatie worden voorgelegd. We werken in 2022 met de stad op basis van die koers aan een uitvoeringsparagraaf die maatwerk in gebruik, inrichting en beheer van de buitenruimte faciliteert en hernieuwde betekenis geeft aan de buitenruimte van stad, wijken en buurten. Het Programma Buitenruimte, omvattende de koers en uitvoeringsparagraaf, worden aan het einde van 2022 ter vaststelling aan u voorgelegd. We hebben de thema’s in de buitenruimte en onderlinge samenwerking besproken met organisaties, belangengroepen en de WOP’s in Capelle en de medewerkers van de gemeente. De werkwijze en inhoudelijke uitwerking voor Programma Buitenruimte passen bij de grote ontwikkelingen in de gemeentelijke organisatie: de Capelse manier van werken, de Omgevingswet, het hanteren van de Stadsvisie en afgestemde Programma’s, Opgavegericht werken en de toekomstplannen voor de afdelingen. 
• Voor mobiliteit gaan we verder met het programma Mobiliteit, we zetten in op de wijziging in vervoersstromen dit doen we onder andere door flink te investeren in verschillende fietsroutes en het inzetten op een nieuwe buurtbus naar het IJssellland ziekenhuis. Goede auto bereikbaarheid blijft voor ons belangrijk en uiteraard blijven we inzetten op een verkeersveiliger Capelle.
• Parkeren blijft in Capelle gratis zodat we borg staan voor een toegankelijk centrum voor de Capellenaar en de bezoeker van de stad.

2. Financieel resultaat
De onderstaande tabel laat de financiële resultaten zien: het saldo van baten en lasten. We presenteren hierbij tevens het restant van de taakstelling.

Uit de tabel blijkt dat er in elk jaar sprake is van een positief begrotingssaldo en dat de taakstelling aanzienlijk verlaagd is ten opzichte van de Voorjaarsnota 2021. Voor de jaren 2024 t/m 2028 is deze geheel ingevuld en voor het jaar 2029 resteert een beperkte taakstelling van 250.  In de raadsbrede commissie van 7 september hebben wij uitgebreid met u stil gestaan bij de wijze waarop wij voorstellen om de taakstelling in te vullen. Wij hebben hierbij gekozen om voor de Capellenaar het voorzieningenniveau en de dienstverlening in stand te houden en dat met behoud van lage lokale lasten.

Wij vinden het belangrijk om uw raad meer openheid en transparantie te geven over de (mutaties in de) bedrijfsvoering. Dit mede gelet op het in 2020 gewijzigde artikel 11 lid 6 van de Financiële Verordening, waarbij door uw raad is besloten dat wij als college gemandateerd zijn tot het nemen van een besluit over dotaties en onttrekkingen aan de reserve egalisatie bedrijfsvoering. De gemeentesecretaris/algemeen directeur heeft nadrukkelijk aangegeven deze lijn te onderschrijven.
In november 2021 zullen de burgemeester (portefeuillehouder Personeel en Organisatie) en de gemeentesecretaris/algemeen directeur uw raad in een themabijeenkomst nader informeren over de organisatieontwikkeling en het HR beleid. Daarbij kan eveneens verkend worden of het bedrijfsvoeringconvenant gehandhaafd moet blijven en/of de Reserve bedrijfsvoering beëindigd kan worden. Dit zal vervolgens nader uitgewerkt worden in een herziene financiële verordening die naar verwachting in januari 2022 aan uw raad ter besluitvorming zal worden aangeboden.
In deze lijn stellen wij, mede op advies van de gemeentesecretaris/algemeen directeur, voor om de vanaf 2024 voorziene structurele dotatie aan de Reserve bedrijfsvoering ad 220 af te ramen.
Dit voorstel levert een bijdrage aan het realiseren van onze taakstelling.

De resterende taakstelling verwachten wij geheel in te kunnen vullen met de uitkomsten van de onderzoeksopdrachten. Met betrekking tot de onderzoeksopdrachten is een aparte bijlage opgenomen in deze begroting. 

Wijzigingsvoorstellen
Na de actualisatie hebben wij diverse wijzigingsvoorstellen opgesteld, die wij u voor besluitvorming voorleggen. In de programmabegroting hebben wij deze per programma toegelicht. Een deel van de wijzigingsvoorstellen beschouwen wij als onvermijdelijk, zoals het verwerken van de Meicirculaire 2021 en het reserveren van middelen voor Cao-ontwikkeling. Een aantal andere voorstellen zijn beleidskeuzes. Een tweetal van deze voorstellen die wij eruit willen lichten, zijn:

• Herijking gemeentefonds;
• Kostenbeheersende maatregelen hervormingsagenda Jeugd.

Deze voorstellen worden nader toegelicht binnen respectievelijk programma 0 en 6D. Daarnaast hebben wij de voorstellen uit het memo bezuinigingen, die met uw raad is besproken op 7 september 2021, in deze begroting verwerkt. Hiermee weten we de eerder opgenomen taakstelling bijna in zijn geheel in te vullen. 

Actualisatie kadernota kerntakendiscussie
De raadswerkgroep Structurele Investeringsruimte heeft gevaagd om de kadernota kerntakendiscussie uit 2010 te actualiseren. Hier is in verschillende sessies met uw raad(swerkgroep) over gesproken en wij hebben proces uitgezet om de voorbereidingen te doen zodat de nieuwe raad - mocht dat in de komende jaren nodig blijken - een vlotte start te kunnen laten maken met een kerntakendiscussie. 

Doorkijk 2026-2029
De meerjarenbegroting bestaat wettelijk gezien uit vier jaar, maar er zijn ook diverse budgetten die een ontwikkeling laten zien die relevant is voor de periode erna. Daarom hebben wij een doorkijk gemaakt naar 2026 t/m 2029. De doorkijk laat een sluitend beeld zijn, waarbij er in het jaar 2029 nog een kleine taakstelling staat.

Risico’s
In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing rapporteren wij over de risico's die wij als gemeente lopen. Onze weerstandsratio is hoog en dus meer dan voldoende om de nu bekende en gekwantificeerde risico's op te vangen. Waar wij verwachten dat het risico zich ook daadwerkelijk voor zal gaan doen, verwerken wij dit in de begroting. Zo stellen wij voor om in deze begroting de verwachte uitkomsten van de herijking van het gemeentefonds te verwerken. Wij hebben u door middel van verschillende collegebrieven en in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geïnformeerd over de uitkomsten van deze herijking en de negatieve gevolgen voor onze begroting. Wij schatten in dat het nieuwe kabinet in zal gaan stemmen met de herijking en stellen daarom ook voor om dit risico daadwerkelijk te verwerken in de begroting. Hiermee lopen wij vooruit op de besluitvorming. Dit is toegestaan vanuit de provinciaal toezichthouder.

3. EMU-saldo en financiële ratio’s
Het exploitatieresultaat wat hierboven is toegelicht, is niet het enige middel om de financiële gezondheid van gemeenten te beoordelen. Er zijn bijvoorbeeld ook posten die niet meegenomen worden in dit saldo, maar wel tot feitelijke kosten leiden, zoals uitgaven in voorzieningen of investeringskredieten. Sinds een aantal jaar is het daarom voor gemeenten verplicht om financiële kengetallen te berekenen. Ook berekenen wij het EMU-saldo, wat een inschatting geeft van alle verwachte kasstromen: alle feitelijke inkomsten en uitgaven. In deze begroting zien wij in de eerste jaren een verbetering van de ratio's ten opzichte van de Voorjaarsnota 2021. In de laatste jaren ligt deze in lijn met de Voorjaarsnota 2021. In alle jaren is er een financieringsbehoefte, waardoor er nieuwe leningen aangetrokken moeten worden. 

Netto schuldquote
De Netto schuldquote, gecorrigeerd voor doorverstrekte leningen, laat de volgende ontwikkeling zien:

Solvabiliteit
De solvabiliteit, oftewel de verhouding “eigen vermogen / totaal vermogen”, ontwikkelt zich als volgt:

De netto schuldquote en solvabiliteit blijven beide (ruim) in de neutrale categorie. Dit is in lijn met de adviezen van uw raadswerkgroep Structurele Investeringsruimte.

EMU-saldo
Het EMU-saldo ontwikkelt zich als volgt:

Het EMU-saldo geeft een indicatie van de feitelijke geldstromen van de gemeente. Volgens de Septembercirculaire 2021 zou deze niet nadeliger moeten zijn dan N 8.411, oftewel ons Capelse aandeel in het totale begrotingstekort van Nederland. Dit is echter geen harde norm, maar een indicatie. Uit de tabel en grafiek blijkt dat wij hier niet aan voldoen, behalve in het jaar 2029. Een EMU-saldo van 0 is overigens de theoretisch beste situatie, als uitgaven en inkomsten aan elkaar gelijk zijn.

Debt Service Coverage Ratio
De Debt Service Coverage Ratio ontwikkelt zich als volgt:

De Debt Service Coverage Ratio (DSCR) geeft een beeld van de plek die rente en aflossingen innemen in de begroting. Bij voorkeur is deze ratio boven de 1. De DSCR wordt als volgt berekend: (resultaat + afschrijving en rente) / (rente + aflossingen). Wanneer rente of aflossingen een relatief groot deel van de kasstromen uit maken, daalt deze waarde onder 1. Bij voorkeur is deze ratio boven de 1. De DSCR blijft in alle jaren ruim boven de 1.

Advies raadwerkgroep Structurele Investeringsruimte (SIR)
In april 2019 en mei 2020 heeft de raadswerkgroep SIR een aantal bijeenkomsten gehad. Daarbij is telkens ten behoeve van de voorjaarsnota een advies uitgebracht. Voor de Voorjaarsnota 2021 is dit niet gedaan. We reflecteren hieronder op het laatst gegeven advies vanuit de raadswerkgroep SIR, waarbij we aantekenen dat we op onderdelen niet (geheel) voldoen aan dit advies door de keuzes die wij voorstellen voor het invullen van de taakstelling. Wij zijn nog steeds van mening dat we een evenwichtige en financieel solide begroting voorleggen.

4. Vervolgprocedure
U behandelt de Begroting 2022 op 25 en 26 oktober 2021 in de commissies en op 8/9 november 2021 in de raad. Wij sturen daarna de Begroting 2022 naar de Provincie.

5. Informatie en vragen
U kunt beleidsinhoudelijke en financieel-technische vragen stellen bij de afdeling Financiën via p&c@capelleaandenijssel.nl.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Hoogachtend,

Het college van burgemeester en wethouders,

de secretaris                                  de burgemeester

w.g.                                                 w.g.

A.L. Duijmaer van Twist                 mr. P. Oskam